Książki 2023

Zapomniałem, ten wpis powinien powstać w styczniu lub w lutym, ale powstał w marcu, jako że tego bloga nikt nie czyta to też żadna strata. W odróżnieniu od poprzednich lat w 2023 zacząłem na nowo słuchać audiobooków. Dodałem małą informację w jakiej formie przyswoiłem daną książkę 🎧 jako audiobook, 📱 jako ebook, 📘 jako papierową wersje

Luty

📱 Narodziny Wszystkiego. Nowa Historia Ludzkości - David Graeber & David Wengrow

Jest to dla mnie najważniejsza książka 2023 roku, która z pewnością zostanie ze mną na długo. Moje uznanie dla Davida Graebera, jednego z moich ulubionych autorów, tylko pogłębia moje przywiązanie. Jednak to nie tylko osobista sympatia czyni tę książkę wyjątkową, ale przede wszystkim jej myśl przewodnia. Autorzy przekonują, że ludzkość od zawsze eksperymentowała z różnymi formami współistnienia istnały społeczności łowiecko zbierackie posiadające niewolników, czy duże miasta bez władzy centralnej, obalając tym samym teorie Thomasa Hobbesa i Jean-Jacques Rousseau. Według Graebera i Wengrowa, nie istnieje jeden, uniwersalny system, który byłby nam przypisany.

Książka ta skierowana jest zarówno do szerszej publiczności, jak i utrzymuje naukowy charakter. Taka decyzja wydaje mi się ochronić autorów przed zarzutem nieuprawnionych generalizacji. Jednakże, warto zaznaczyć, że nie jest to lektura łatwa w odbiorze. Dlatego polecam ją każdemu, kto interesuje się antropologią, historią, prawem, socjologią, naturą ludzką czy religią. Nie jest to jednak książka, którą podarowałbym losowej osobie na święta, twierdzącej, że lubi czytać.

Jedynym stałym zjawiskiem jest naprzemienność i wynikająca z niej świadomość różnych możliwości społecznych.

Jak się przekonamy, najważniejszą kwestia w histori ludzkości nie jest równy dostep do zasobów (ziemi, kalori, środków produkcji), choć to też jest ważne, ale nasza jednakowa zdolność wkladu w decyzje, jak żyć razem.

Cały autorytet ich wodza spoczywa na jego języku: jest na tyle potężny, na ile jest elokwentny. I nawet jesli zagada się, nie będą mu posłuszni, jeżeli nie zadowoli Dzikich.

Człowiek był w pełni samoświadomy jedynie, gdy spierał się z innym człowiekiem, starając sic przekonać go do swojej racji albo rozwiązać wspólny problem.

Marzec

📘 Tu Byli, Tak Stali - Gabriel Krauze

Jak jesteś siurek myślisz że rodzice są niezniszczalni. W sensie że nigdy nie czują strachu czy zmartwień czy smutku, no kurwa nic takiego. Że nigdy nie kłamią ani nie chcą więcej niż już mają. Ale w rzeczywistości jest inaczej. Rodzice to wyrośnięte dzieci, maja własne lęki smutki które wiecznie ze soba noszą, po prostu jak dorastali nauczyli sie z tym kryć. W sercu wciąż są tacy sami, to ich ciała i twarze się zmieniły, no i nieco lepiej rozumieja otaczajacy ich świat.

Młody, tobie się wydaje że wygrali ale gówno wygrali. Ci mówię powtarza. Jeszcze zdążą przegrać. Nieważne jak.

📘 Teoria Feministyczna. Od Marginesu Do Centrum - bell hooks

Uzurpowanie sobie przez kobiety z wyższej klasy średniej prawa do wykorzystania feminizmu jako wsparcia ich własnych interesów klasowych było w dużym stopniu uprawomocnione przez dotychczas uprawianą teorie feministyczna, na przyklad ideologie "wspólnej opresji".

Feminizm radykalny działa na rzecz zniesienia dominacji i elitaryzmu we wszelkich relacjach miedzy ludźmi. Oznacza to, ze samostanowienie jest największym dobrem i wymaga zniesienia społeczeństwa w takiej formie, w jakiej je dzisiaj znamy.

Solidarność to nie to samo, co wsparcie. Aby jej doświadczyć, musimy mieć wspólne interesy, przekonania, cele, które nas jednoczą w budowaniu siostrzeństwa. Wsparcie może być okazjonalne. Może zostać udzielone i równie łatwo odebrane. Solidarność natomiast wymaga nieprzerwanego, ciągłego zaangażowania.

🎧 Czarnoksiężnik z Archipelagu - Ursula K. Le Guin

🎧 Grobowce Atuanu - Ursula K. Le Guin

Kwiecień

📘 Krótka Historia Równości - Thomas Piketty

Do zniesienia przywilejów arystokracji doprowadziły powstania chłopskie we Francji w latach 1788-1789 i wydarzenia związane z rewolucją francuską. Podobnie, to powstanie niewolników w San Domingo w roku 1791, a nie przyciszone rozmowy w paryskich salonach, bylo początkiem końca transatlantyckiego handlu niewolnikami.

Demokracja przedstawicielska jest tylko jedną z niedoskonałych form uczestnictwa w polityce.

Dochód narodowy rózni się od PKB dwiema rzeczami: jest równy PKB (sumie wartości dóbr i usług wytworzonych w danym kraju w ciagu roku) pomniejszonemu o amortyzacje kapitału (to znaczy zużycie wyposażenia, maszyn, nieruchomosci stosowanych w produkcji, w tym rzecz jasna zasobów naturalnych), powiększonemu lub pomniejszonemu o dochód netto z kapitału i pracy otrzymywany z zagranicy lub wypłacony za granicą (wielkość ta może by dodatnia lub ujemna w zależności od sytuacji danego kraju, ale z definicji zeruje sie w skali światowej). Rozważmy pewien przykład. Kraj, ktory uzyskuje 100 miliardów euro z ropy naftowej wydobywanej na jego terytorium, generuje dodatkowe 100 miliardów euro PKB. Jednakże odpowiadający tej pozycji dochód narodowy jest wart zero, ponieważ zapas kapitału naturalnego został o te kwote pomniejszony. Jeżeli dodatkowo zdecydowalibyśmy się określić jako wartość ujemna koszt społeczny emisji dwutlenku węgla powiązanej ze spalaniem ropy (o której wiemy obecnie, że przyczynia się do globalnego ocieplenia i przekształcania warunków życia na ziemi w piękno) co jest zabiegiem słusznym, ale często pomijanym otrzymalibyśmy silnie ujemny dochód narodowy. Widać tutaj, jak ważny jest wybór wskaźnika: ta sama operacja gospodarcza może oznaczać dodatni PKB albo ujemny dochód narodowy.

🎧 Najdalszy brzeg - Ursula K. Le Guin

Czerwiec

📱 Lewa Ręka Ciemności - Ursula K. Le Guin

Zapomniałem, sam będąc zbyt zaangażowany, że on jest królem i nie patrzy na sprawy racjonalnie, tylko jako król. Wszystko, co mu mówiłem, sprowadza się z jego punktu widzenia do tego, że jego panowanie jest zagrożone, że jego królestwo jest pyłkiem w przestrzeni, a jego majestat żartem w oczach kogoś, kto rządzi setką światów.

Nie, kiedy mówię o patriotyzmie, nie chodzi mi o miłość. Myślę o strachu. O strachu przed tym, co obce. Który wyraża się w polityce, nie w poezji. Nienawiść, rywalizacja, agresja. Ten strach rośnie w nas. Rozrasta się z roku na rok. Zaszliśmy naszą drogą za daleko. I pan, przybysz ze świata, co wzniósł się ponad pojęcie narodowości setki lat temu, który nie bardzo wie, o czym mówię, który ukazuje nam nową drogę...

Lipiec

📘 Korozja Charakteru - Richard Sennett

System władzy ukryty za fasadą, współczesnych form elastyczności opiera się na trzech elementach: wymyślaniu instytucji wciąż od nowa, elastycznej specjalizacji produkcji oraz koncentracji wiedzy bez jej centralizacji.

We wszystkich zawodach, od rzeźbiarstwa po serwowanie posiłków, ludzie identyfikują się z zadaniami trudnymi, stanowiącymi wyzwanie.

Sierpień

📱 Mój Rok Relaksu I Odpoczynku - Ottessa Moshfegh

Moje działanie było przeciwieństwem samobójstwa. Hibernacja wynikała z instynktu samozachowawczego. Wierzyłam, że uratuje mi życie.

Stąd wiedziałam, że spanie zaczyna przynosić rezultaty: stawałam się coraz mniej przywiązana do życia. Myślałam, że jeśli wytrwam, zniknę całkowicie, a następnie odrodzę się w jakiejś nowej formie. Taką miałam nadzieję. Taki miałam sen.

📱 Lewica Dla Opornych - Tomasz S. Markiewka

Dzięki bo­le­sne­mu do­świad­cze­niu wie­my, że opraw­ca ni­g­dy nie daje wol­no­ści sam z sie­bie; uci­ska­ni mu­szą się jej do­ma­gać. Szcze­rze mó­wiąc, nie bra­łem jesz­cze udzia­łu w kam­pa­nii, któ­ra z punk­tu wi­dze­nia lu­dzi nie­od­czu­wa­jących na wła­snej skó­rze okru­cień­stwa se­gre­ga­cji od­by­wa­ła­by się „w od­po­wied­nim mo­men­cie”. Od lat sły­szę sło­wo „cze­kaj!”. Ka­żdy czar­ny je zna. To „cze­kaj” pra­wie za­wsze ozna­cza „ni­g­dy”

Kie­dy zwo­len­ni­cy ka­pi­ta­li­zmu chcą się po­chwa­lić tym, jak sku­tecz­nie sys­tem ów zwal­cza ubó­stwo, chęt­nie wli­cza­ją do sta­ty­styk po­nad 800 mi­lio­nów Chiń­czy­ków wy­ciągniętych z bie­dy w ciągu ostat­nich kil­ku­dzie­sięciu lat. Kie­dy w Chi­nach dzie­je się coś złe­go, na przy­kład wy­bu­cha pan­de­mia, po­ja­wia­ją się gło­sy, że to wina rządzącej tam par­tii ko­mu­ni­stów. Nie­któ­rzy do­li­cza­ją na­wet ofia­ry pan­de­mii do „czar­nej księgi ko­mu­ni­zmu”. Wspó­łcze­sne Chi­ny są więc pań­stwem ka­pi­ta­li­stycz­nym, gdy dzie­je się tam coś do­bre­go, a ko­mu­ni­stycz­nym, gdy dzie­je się tam coś złe­go.

Kie­dy mia­sto na­wie­dza ule­wa, jed­na z bo­ha­te­rek, na­le­żąca do kla­sy wy­ższej, cie­szy się, że deszcz oczy­ścił po­wie­trze. Ale dla wie­lu bied­niej­szych osób, któ­re żyły w za­adap­to­wa­nych na miesz­ka­nia piw­ni­cach, to samo wy­da­rze­nie było ka­ta­stro­fą, bo ozna­cza­ło po­wó­dź i ko­niecz­no­ść ewa­ku­acji. To fil­mo­wa me­ta­fo­ra, ale sta­wia­jąca wa­żne py­ta­nie: je­śli lu­dzie za­miesz­ku­ją to samo państwo, a na­wet to samo mia­sto, ale mają zu­pe­łnie inne wa­run­ki ży­cio­we, inne pro­ble­my i dy­le­ma­ty, to czy będą po­tra­fi­li się po­ro­zu­mieć na naj­bar­dziej pod­sta­wo­wym po­zio­mie i stwo­rzyć wspól­nie coś, co na­zy­wa­my spo­łe­czeństwem?

Wrzesień

📘 Ekonomia Na Talerzu - Ha-Joon Chang

Zastanawiające jest to, ze większość osób, które brzydzą się owadami, z chęcią pałaszuje krewetki i ich krewnych, takich jak homary, langustynki czy raki. To najdziwniejsza ze spożywczych awersji - przynajmniej dla mnie. I skorupiaki, i owady to stawonogi (czyli, mówiac robale); maja czułki, egzoszkielety, odwłoki podzielone na segmenty i liczne pary odnózy. Dlaczego wiec jemy te pierwsze, a tych drugich już nie?

Za pomysłem, że należy chronić niedojrzałe branże wytwórcze w zacofanych gospodarczo krajach z założeniem, iż kiedyś „dorosną", stoi tak zwany argument infant industry raczkującego przemysłu. W jego nazwie skojarzono rozwój gospodarczy z rozwojem dziecka chronimy i wychowujemy dzieci, aż dorosną i będę mogły konkurować z dorosłymi na rynku pracy. Zgodnie z tym argumentem rzad kraju gospodarczo zacofanego powinien chronić i rozwijać młode gałęzie przemysłu, az osiągną swoje umiejętności wytwórcze i beda mogły konkurować z bardziej zaawansowanymi zagranicznymi firmami na rynku światowym. […]. Tak naprawde wymyślił ja w Stanach Zjednoczonych nie kto inny niz pierwszy minister finansów nowego państwa, Alexander Hamilton.

Dominacji floty brytyjskiej istotną rolę odegrał niewielki, tani owoc o nazwie limonka

Dziś ograniczona odpowiedzialność jest normą, ale do końca XIX wieku stanowiła przywilej nadawany przez koronę - a po zniesieniu monarchii absolutnej przez rząd - jedynie przedsięwzięciom wysokiego ryzyka o znaczeniu narodowym, takim jak wyprawy handlowe na długie dystanse czy ekspansja kolonialna. Wielu komentatorów pozostawało nastawionych sceptycznie do tego pomysłu, nawet dla tak wyjątkowych przypadków. Wśród nich był Adam Smith, ojciec ekonomii. Potępiał działalność spółek z ograniczoną odpowiedzialnością, bo ich zarządcy uprawiali hazard "cudzymi pieniędzmi" (to cytat). Rozumowano, że skoro zarządcy z założenia nie posiadają 100 procent udziałów w firmie, zawsze będą podejmować nadmierne ryzyko, bo nie poniosą pełnych kosztów porażki.

📘 Przegryw - Patrycja Wieczorkiewicz & Aleksandra Herzyk

Trzeba odkłamać przegryw. Jego główną przyczyną nie jest wygląd, ale spierdolenie. Nieumiejętność nawiązywania kontaktów, wycofanie, problemy psychiczne. Sam nie uważam się za brzydkiego, a nigdy nie byłem na randce, nie całowałem się, nie przytuliłem nikogo spoza rodziny. Nie wiem, jak poznawać ludzi, nie umiem z nimi rozmawiać, a co dopiero zacieśniać więzi.

📘 Remake. Apokalipsa Popkultury - Michał Ochnik

Infrastruktura umożliwiająca publikację i dystrybucję produktu nadaje mu określony kształt.

Multiwersum jest bowiem nie tylko sposobem na eksplorowanie interesujących tematów filozoficznych i egzystencjalnych. Jest również sposobem na to, by popularny trademark jednej korporacji mógł spotkać się z popularnym trademarkiem innej korporacji tak, by przyniosło to dochody im obu.

Pażdziernik

📱 Przemysł Szczęścia. Jak Politycy I Biznesmeni Sprzedali Nam Well-Being - William Davies

Konsultacje i dialog, które mają na celu wyłącznie to, żeby pracownicy poczuli się szanowani, są bezużyteczne i po raz kolejny powielają ten sam błąd. Celem nie jest to, by pracownicy poczuli się szanowani, ale takie przekształcenie stosunków władzy, które sprawi że będą oni szanowani. A skutkiem ubocznym takiego stanu rzeczy będzie najprawdopodobniej zmiana ich samopoczucia.

Próby ściągnięcia wszystkich odmian negatywnego nastawienia pod jedną neuronalną lub psychiczną definicję braku szczęścia (często klasyfikowanego jako depresja) jest być może najbardziej zgubną ze wszystkich politycznych konsekwencji utylitaryzmu.

Samo nieszczęście stało się problemem wymagającym leczenia, a nie jego konkretne formy lub objawy.

Szczęście w różnych odmianach nie jest już w ich oczach miłym, ale jednak pobocznym dodatkiem do istotnych spraw związanych z zarabianiem pieniędzy, ani też zajęciem dla fanów new age mogących oddać się domowemu wypiekaniu chleba.*

📱 Meijin - Mistrz Go - Yasunari Kawabata

Kiedy ustanawia się prawo, pojawia się miejsce na spryt, który pozwala je omijać

Ja mam trzynaste kyū – oznajmił z dokładnością, jakby podawał wynik dodawania. Był Amerykaninem

📱 Jerozolimska Plaża - Iddo Gefen

Nie jesteś jedyną osobą na świecie, która ma pytania, uwierz mi. Problem polega na tym, że nikt nie jest na tyle odważny, by powiedzieć wprost, że nie znajdziesz odpowiedzi.

Po prostu przychodziłam i słuchałam, a oni zawsze wydawali się tacy nieszczęśliwi i tacy prawi, że w pewnym momencie uznałam, że jeśli ktoś cierpi na tyle, aby wykrzykiwać swoje serce, to kimże jestem, żeby mu mówić, iż się myli

Listopad

📱 Straż! Straż! - Terry Pratchett

Kupcy, złodzieje, skrytobójcy, magowie – wszyscy ścigali się z całych sił, nie pojmując, że wyścig wcale nie jest konieczny. I z pewnością nie ufając sobie dostatecznie, by przystanąć i pomyśleć, kto wyznaczył tory i kto trzyma flagę startową.

📱 Z Rzeczy Pierwszych - Eliot Weinberger

Zhang Hua napisał w III wieku słynny rapsod albo rymowany poemat prozą (fu) poświęcony strzyżykowi. Strzyżyk to ptak maleńki. Zjada ledwie kilka ziarenek, wije gniazdo na pojedynczej gałęzi, fruwa tylko na kilka stóp. Niewiele zajmuje miejsca i nie wyrządza szkody. Jego pióra są bure. Dla ludzi jest bezużyteczny, a jednak i on otrzymuje moc życia. Kaczki i gęsi mogą wzbijać się wysoko, jednak strzały z łuku ściągają je na ziemię, gdyż ich ciała są dobrze utuczone. Zimorodki i pawie muszą ginąć dla piękna swych piór. Sokół groźny, lecz trzyma się go na uwięzi. Papuga zmyślna, lecz zamknięta w klatce, musi powtarzać słowa swego pana. Jeden mały strzyżyk, bezwartościowy i brzydki, jest wolny.

📘 Szacunek W Świecie Nierówności - Richard Sennett

człowiek samowystarczalny jest, w ostatecznym rozrachunku, nieistotny z punktu widzenia innych. Nie wiąże go żadna wzajemność, wzajemności bowiem nie potrzebuje.

Grudzień

🎧 Powrót z gwiazd - Stanisław Lem